25 września 2005 w Krakowie, Warszawie i wielu innych miastach w Polsce, podobnie jak w ponad 100 krajach na świecie, obchodzić będziemy Światowy Dzień Serca. Celem obchodów, tradycyjnie utrzymywanych w atmosferze plenerowej zabawy i rekreacji, jest zwrócenie uwagi na fakt, że choroby serca i naczyń pozostają wciąż najczęstszą przyczyną umieralności w Polsce, a jednocześnie, że istnieje możliwość zapobiegania im poprzez właściwą profilaktykę.
Obchodom, jak co roku towarzyszyć będą zawody sportowe, występy artystyczne, wykłady ekspertów, ale to także doskonała okazja, aby skorzystać z darmowych badań diagnostycznych – jednym z nich jest pomiar ciśnienia tętniczego. W tym celu warto poszukać stoiska Programu „Pamiętaj o Sercu” lub innego punktu konsultacyjnego, w którym pomiary ciśnienia będą prowadzone.
Pamiętaj o Sercu – kontroluj regularnie ciśnienie tętnicze
Szacuje się, że na nadciśnienie choruje w Polsce 30% dorosłych. Świadomych swojej choroby jest zaledwie połowa. Podwyższone ciśnienie nie wywołuje, zwłaszcza w fazie początkowej, żadnych rozpoznawalnych objawów, nie można więc go „wyczuć”. Aby przekonać się czy nasze ciśnienie tętnicze nie przekracza granicznej normy 140/90 mmHg, trzeba je po prostu zmierzyć, a najlepiej robić to regularnie. Nieleczone, nadciśnienie tętnicze stwarza poważne ryzyko choroby wieńcowej, zawału serca czy udaru mózgu.
Komory serca kurcząc się i rozkurczając tłoczą krew do tętnic. Ciśnienie tętnicze to nacisk, jaki strumień krwi wywiera na ściany naczyń krwionośnych. Przyjęta metoda pomiaru rejestruje wysokość ciśnienia tętniczego w chwili skurczu serca, kiedy krew wypychana jest do tętnic – jest to ciśnienie skurczowe, podawane jako pierwsza wartość – oraz w trakcie rozkurczu, kiedy krew z naczyń żylnych powraca do serca – jest to ciśnienie rozkurczowe, czyli druga wartość pomiaru.
Wahania ciśnienia tętniczego są zjawiskiem normalnym. Ciśnienie tętnicze może ulegać zmianie pod wpływem sytuacji, w jakiej znajduje się organizm: wzrasta, kiedy wykonujemy wysiłek fizyczny lub w chwili zdenerwowania, obniża się w stanie relaksu, a zwłaszcza w czasie snu.
Za ciśnienie optymalne (prawidłowe), mierzone w stanie spoczynku, uznaje się wartości 120/80 mmHg. Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego w swojej klasyfikacji wymienia ponadto: ciśnienie prawidłowe od 120/80 do 129/84 mmHg oraz ciśnienie wysokie prawidłowe od 130/85 do 139/89 mmHg. Nadciśnienie można rozpoznać zazwyczaj podczas 2-3 wizyt lekarskich, jeśli wartości ciśnienia skurczowego są wyższe lub równe 140 mmHg i/lub rozkurczowego równe bądź wyższe od 90 mmHg
Nadciśnienie tętnicze sprawia, że na skutek wysokiego ciśnienia płynącej przez układ krążenia krwi, uszkodzeniu ulegają naczynia tętnicze, a serce zmuszone jest do nadmiernej pracy. Nieleczone nadciśnienie skutkuje szybciej rozwijającą się miażdżycą, a w konsekwencji podwyższonym ryzykiem wystąpienia choroby wieńcowej, zawału serca, udaru mózgu, niewydolności nerek, demencji starczej.
W większości przypadków (90%) podstawowa przyczyna powodująca wzrost ciśnienia tętniczego nie jest znana. Doskonale znane są natomiast czynniki – są one głównie związane ze stylem życia – które w sposób szczególny sprzyjają rozwojowi nadciśnienia. Takimi czynnikami ryzyka, sprzyjającymi wzrostowi ciśnienia są: nadwaga, alkohol, palenie tytoniu, używanie dużej ilości soli, siedzący tryb życia i częsty stres. Nadciśnienie tętnicze współistnieje często z zaburzeniami metabolicznymi – podwyższonym stężeniem cholesterolu we krwi, otyłością czy cukrzycą.
Trwale podwyższone ciśnienie tętnicze zawsze wymaga obniżenia. Konieczne w tym celu staje się często przyjmowanie leków, ale w wielu przypadkach leczenia farmakologicznego można uniknąć, a przynajmniej odsunąć je w czasie. Warunkiem jest jednak zasadnicza modyfikacja stylu życia, eliminująca z niego czynniki, które sprzyjają wzrostowi ciśnienia. Pierwsze zalecenie, to więcej ruchu – dzięki temu uda się zrzucić zbędne kilogramy bez stosowania drakońskich diet. Ćwiczenia fizyczne pozwalają także rozładować stres. Konieczna jest ponadto zmiana sposobu odżywiania – szczególnie ważne jest, by ograniczyć w sposób znaczący spożycie soli, zastępując ją np. ziołami i przyprawami oraz alkoholu. Zdrowa dieta obfitować za to powinna w warzywa i owoce. Należy koniecznie zrezygnować z palenia tytoniu, bowiem nikotyna podwyższa ciśnienie tętnicze.
Nadciśnienie tętnicze, zwłaszcza, jeśli nie jest leczone, stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. W Polsce nadciśnienie występuje u około 9 milionów osób dorosłych. Wielu z nich nie zdaje sobie z tego sprawy. Jedynym sposobem wczesnego wykrycia nadciśnienia jest pomiar ciśnienia. Warto je mierzyć regularnie.
/Na podstawie publikacji prof. dr hab. med. Stefana Rywika „Sytuacja epidemiologiczna nadciśnienia tętniczego”, Biuletyn informacyjny dla mediów Programu „Pamiętaj o Sercu”, nr 1 oraz materiałów edukacyjnych nt. nadciśnienia, opracowanych na potrzeby Programu „Pamiętaj o Sercu” przez prof. dr hab. med. Zbigniewa Gacionga/
Program „Pamiętaj o Sercu” jest programem edukacji zdrowotnej i ma na celu dotarcie do możliwie najszerszych kręgów społeczeństwa z wiedzą o przyczynach powstawania i możliwościach zapobiegania chorobom układu sercowo-naczyniowego poprzez odpowiednią profilaktykę.
Koordynatorzy Programu „Pamiętaj o Sercu”, w ramach prowadzonych w jego ramach działań, przekonują, że wystarczą często niewielkie modyfikacje w naszym trybie życia, aby znacząco zmniejszyć zagrożenie chorobami serca. Na wiele czynników, od których zależy zdrowie naszego serca mamy lub możemy mieć wpływ, a profilaktyka chorób układu sercowo-naczyniowego, choć wymaga wprowadzenia zmian w naszych przyzwyczajeniach, nie musi się wiązać z rezygnacją z radości życia.
Program „Pamiętaj o Sercu” jest finansowany ze środków Ministerstwa Zdrowia, a prowadzony pod merytorycznym patronatem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Instytutu Kardiologii.
