Psychologia zapachu opiera się w części na sugestywnej mocy, którą posiadają tylko zapachy natury. Poprzez tysiące lat zakodowały się one w głębi naszej psyche. Kadzidła, aromaty, żywice od zawsze towarzyszyły obrzędom religijnym, przyprawy aromatyczne – naszemu pożywieniu, balsamy i napary – leczyły nas.
Psychologia zapachu zależy w pierwszej kolejności od zmysłu powonienia, to znaczy od efektu, który zapach wywołuje działając na system nerwowy i na ludzką psyche, uaktywniając system endokrenny w sposób stały i przewidywalny, tak jak to zostało przedstawione przez uczonych w dziedzinie psychoaromaterapii.
Niektóre prawdziwe aromaty są archetypami języka powonienia i przemawiają do naszej podświadomości w sposób dość elokwentny i bardziej przekonujący niż niejedna rozmowa. Są to aromaty drzew, żywic, zapachy zwierząt, przypraw, kwiatów, cytrusów.
Efekt psychologii zapachu
fiołek Od zawsze poeci i filozofowie spekulowali na temat emocjonalnych reakcji wywoływanych przez wonie, ale od niedawna dostępne są badania naukowe na ten temat. Grupa Warwick (Kirk Smith,Van Tolles i Dodd, 1983) przedstawiła poprzez ważny eksperyment możliwość ustabilizowania się trwałego skojarzenia pomiędzy zapachem a stanem duszy, który może być przywoływany w innym czasie podczas percepcji tego samego zapachu. Stan duszy w danym wypadku był negatywny, wprowadzony jako reakcja na stres, ale w tym samym czasie badany sugerował wprowadzenie stanu pozytywnego relaksu według tej metody. W obu przypadkach uwarunkowanie zachodziło na poziomie podświadomości w tym sensie, że obiekty podległe doświadczeniu ignorowały bycie wystawionymi na działanie zapachu.
Faktem jest, że każdy z nas był nieświadomie uwarunkowany już od dzieciństwa określonym zapachem, który należy do naszej kultury zapachowej i jest możliwe, aby poprzez scenografie zapachowe kierować stanem duszy publiczności, używając właśnie tych zapachów.
Łatwo jest na przykład przewidzieć, że zapachy przywołujące wakacje będą miały efekt odstresowujący, a te – które przypominają dom i rodzinę – będą dawały pewność siebie. Możliwe jest przewidzenie efektów wywoływanych przez dużą ilość zapachów, które należą do wspólnego bagażu kultury zapachowej określonej publiczności. Funkcjonowanie pamięci zapachu jest takie, że pierwsze wspomniane zapachy dotyczące dzieciństwa są silniejsze i mają większą zdolność pobudzania przyjemnych emocji. W efekcie pamięć zapachów nigdy nie zniknie, a jej siła zależy od ważności sytuacji, w której był odbierany zapach w procesie poznawania osób. Najstarsze są pamięci zapachów, które rozbudzają najgłębsze emocje.
Reguły psychologii zapachu
Róża Istnieje prawdziwy alfabet zapachów, który pozwala poznać język komunikacji zapachowej, a efekt psychologii zapachu zależy przede wszystkim od efektu działania woni na system nerwowy i pamięć. Nie ma wątpliwości, że efekt psychologiczny zapachu zależy w dużej mierze od kontekstu, w którym zapach zostaje użyty. Na przykład zapach używany przez ukochaną kobietę będzie miał silny ładunek seksualny.Ten sam zapach we własnej filiżance kawy może spowodować nieprzyjemne odczucie.Dlatego zapachy są wybierane w pierwszej kolejności w funkcji spektaklu i sytuacji. Wybór scenografii zapachowej zależeć będzie od typu publiczności i jej oczekiwań. Perfumowanie koncertu rockowego zapachami niebiańskimi i relaksującymi byłoby błędem. Publiczności rockowej spodobają się zapachy agresywne, kontestujące i tonizujące, takie jak patchouli, cytryna, mięta i inne zapachy preferowane przez młodych. Intensywność zapachu jest bardzo ważna i błędem jest użycie nadmiernej jego dozy. Często przyjemność zapachu zmienia się w swojej intensywności. Koncert zapachów winien zacząć się od woni rozcieńczonych, by potem przybierać na intensywności.
Urszula Arczewska
